ساخت ضریح و ساخت حجله
ساخت ضریح و ساخت حجله
ضَریحْ، سازه مشبّکی از طلا، نقره، مس یا چوب و جز آن است که بر روی قبر امام، امامزاده یا بزرگان مذهبی مینهند. از تاریخچه پیدایش ضریح و تغییر و تحول آن به شکل کنونی اطلاع دقیقی در دست نیست؛ اما ضریح به معنای اتاقک و صندوق از قرن نخست قمری رایج بوده است. ظاهراً پیشینه ضریح به شکل کنونی (مشبک و از نقره و مس) به دوره صفویه برمیگردد.
ضریح، محفظه یا اتاقکی مکعب مستطیل شکل است که فضای داخل مقبره را از اطراف جدا کرده است. معمولاً ضریحها چهار گوشه دارند. اما ضریح امام حسین(ع) و عسکریین ششگوشه دارند. در ضلعهای ضریح دریچههایی برای انداختن نذورات در نظر گرفته شده است.
ضریح در اصطلاح فارسی به اتاقک، صندوق و سازۀ فلزی یا چوبی مشبکی اطلاق می شود که بر قبر امام یا امامزادهای قرار می دهند اما در اصل کلمهای عربی است که در فرهنگ عرب به معنای قبر و شکاف میانه قبر می باشد .ضریح به معنای رایج فارسی در لبنان با نام شبّاک به معنای محصوره فلزی یا چوبی مشبک و در مصر با نام مقصوره به معنای سرا، حجره و خانه کوچک متداول است.
تاریخچه ضریح سازی
از علت و زمان پیدایش ضریح در قرنهای نخستین و چگونگی تغییر و تبدیل آن به شکل کنونی اطلاعات دقیقی در دست نیست، اما می توان گفت اعتقاد مسلمانان بر لزوم رعایت احترام و تکریم بزرگان دین انگیزهای بوده است تا پس از درگذشت آنان، با ایجاد بنای یادبود برای آنان و نصب صندوق و سپس محجر و بعد ضریح بر روی مقبره، آرامگاهها را به مزار تبدیل سازند.
ضریح به معنای اتاقک و صندوق از همان قرن نخست قمری رایج بوده است؛ مثلاً از نصب صندوق و ایجاد سقف و بنایی کوچک بر مدفن امام حسین(ع) تا سال ۶۵ قمری گزارشهایی موجود است. همچنین هارون عباسی ضریح حرم امام علی(ع) را با آجر سفید بنا کرده است اما اینطور به نظر می رسد که پیشینه ضریح به شکل کنونی (مشبک و از نقره و مس) به دوره صفویه برمیگردد.
ضریح سازی
ضریحسازی تلفیقی از هنر های نگارگری، خطاطی، قلمزنی، منبتکاری، طلاکاری، فلزکاری… است. معمولاً برای ساخت ضریح، تیمی از فلزکاران (زرگران، قلمزنان، مشبککاران، میناکاران) با هم همکاری میکنند. ضریحسازی از صنایع دستی رایج در اصفهان بوده است. علاوه بر خود ضریح، برای ساخت درهای اماکن متبرکه مانند مساجد ،امامزاده ها ، حرم های مطهر و مقبره ها و … از ضریحسازی استفاده میشود.
در ساخت ضریح نام بانی، تاریخ ساخت، نام صاحب قبر و… درج میشود. ضریح از بدنه و اسکلت، پیکرههای سنگی، ستونها، پایه ستون، گوی ماسورهها، لچکیها، ترنجها، کتیبههای نقره، حواشی برجسته کاری، کتیبههای طلامشبکهای طلایی، زهوارها، میخهای تزیینی، گلدانها، نقاشیهای داخل ضریح، پارچه روی سقف مزار و… تشکیل میشود.
کلمات کلیدی:
ساخت ضریح و ساخت حجله
ضریح سازی
ساخت انواع ضریح
ضریح سازی لطیفی
گنبد و گلدسته سازی لطیفی
ساخت انواع گنبد و گلدسته
دیدگاهتان را بنویسید